3 czerwca, 2025
Uncategorized
Johimbina na odchudzanie – jak dawkować?
Johimbina na odchudzanie to pomysł, który budzi pewne kontrowersje, gdyż z jednej strony mamy do czynienia ze substancją skuteczną w przypadku redukcji tkanki tłuszczowej, a z drugiej strony niekoniecznie legalną. Musimy pamiętać, że w Polsce johimbina nie jest dopuszczona do obrotu jako suplement diety. Czym jest johimbina? Jakie ma działanie? Jak pomaga w przypadku odchudzania? Zapraszam do szerszej lektury.
UWAGA! Poniższy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żaden sposób nie promuje, nie zachęca ani nie zaleca stosowania środków farmakologicznych. Zawsze konsultuj się z lekarzem lub wykwalifikowanym specjalistą przed podjęciem jakichkolwiek decyzji dotyczących Twojego zdrowia.
Czym jest johimbina i skąd pochodzi?
Nasza bohaterka, johimbina, to naturalny alkaloid indolowy. Pozyskuje się ją głównie z kory wiecznie zielonego drzewa o uroczej nazwie johimba lekarska (Pausinystalia yohimbe), które naturalnie występuje w krajach Afryki, takich jak Kamerun, Kongo, Gabon, Gwinea Równikowa i Nigeria. Johimbinę można otrzymać bezpośrednio z kory lub w wyniku syntezy chemicznej, co daje chlorowodorek johimbiny. Ten ostatni jest handlowo dostępny i cechuje się lepszą rozpuszczalnością w wodzie niż ekstrakty roślinne. Kora johimby lekarskiej zawiera jednak nie tylko johimbinę, ale też ponad pięćdziesiąt innych alkaloidów, co może wpływać na jej działanie.
Obecnie na rynku dostępne są również ekstrakty z rośliny Rauwolfia Serpentina – z której otrzymuje się tzw. alfa johimbinę, o której szerzej napiszę nieco później.
Jak działa johimbina? Mechanizm wpływu na organizm
Mechanizm działania johimbiny jest dość dobrze poznany i koncentruje się na kilku kluczowych obszarach w naszym ciele. Po pierwsze, johimbina zwiększa uwalnianie noradrenaliny, co pobudza aktywność współczulnej części układu nerwowego. Ten układ jest odpowiedzialny za mobilizację energii, wzrost tętna, siły skurczu serca i rozszerzanie naczyń krwionośnych. Johimbina blokuje receptory alfa-2-adrenergiczne. To właśnie blokowanie tych receptorów jest kluczowe, ponieważ utrudniają one skuteczny proces redukcji tłuszczu zapasowego. Ich zablokowanie przez johimbinę wzmaga proces lipolizy, czyli rozkładu tkanki tłuszczowej. Dodatkowo johimbina stymuluje termogenezę, czyli produkcję ciepła w brunatnej tkance tłuszczowej, co przekłada się na zwiększone wydatki energetyczne organizmu.
Interesujące jest to, że johimbina pobudza także ośrodkowy układ nerwowy. Jako alkaloid indolowy, podobnie jak kofeina czy efedryna, może wpływać pozytywnie na samopoczucie, poziom energii, czujność, żwawość, skupienie uwagi i wydolność psychofizyczną organizmu w rozsądnych dawkach.
Johimbina a odchudzanie: Czy pomaga spalić tłuszcz?
Właśnie działanie na receptory alfa-2-adrenergiczne sprawia, że johimbina jest często promowana jako środek wspomagający odchudzanie, szczególnie w przypadku „opornego” tłuszczu, który nie reaguje na dietę i ćwiczenia. Mowa tu o tłuszczu na brzuchu u mężczyzn oraz na pośladkach i udach u kobiet.
Istnieją doniesienia naukowe sugerujące, że krótkotrwałe stosowanie johimbiny może przyczynić się do redukcji tkanki tłuszczowej. Na przykład, badanie wykazało spadek zawartości tkanki tłuszczowej u wyczynowych sportowców o niskim poziomie otłuszczenia ciała (przeciętnie z 9,3% do 7,1% w ciągu trzech tygodni). Inne badanie na otyłych kobietach zanotowało ubytek 3,5 kg masy ciała w ciągu trzech tygodni. Badacze zauważyli, że kobiety przyjmujące johimbinę schudły ponad 1 kg więcej niż grupa placebo na diecie 1000 kalorii przez 3 tygodnie.
Mimo tych obiecujących wyników należy pamiętać, że długoterminowe, dobrze kontrolowane badania są ograniczone. Niektórzy specjaliści wciąż niechętnie rekomendują johimbinę jako główny „spalacz tłuszczu”.
Masz problemy z odchudzaniem? Napisz do mnie – pomogę Ci szybciej osiągnąć cel.
Johimbina a prawo w Polsce i Unii Europejskiej
W 2019 roku Komisja Europejska wydała oficjalny zakaz wykorzystywania kory johimby lekarskiej oraz preparatów z niej uzyskanych w suplementach diety w krajach Unii Europejskiej.
Dlaczego tak się stało? W 2015 roku johimbina została wpisana na okres przejściowy w UE, jednak w kolejnych latach nie udowodniono braku szkodliwości substancji. Zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) 2019/650, substancja została uznana za mogącą zaszkodzić zdrowiu ze względu na brak wystarczających dowodów na jej bezpieczeństwo. Nie udowodniono, że johimbina szkodzi zdrowiu, ale też nie udowodniono, że nie szkodzi. Ustawa weszła w życie 15 maja 2019 roku.
Co to oznacza w praktyce? W Polsce, podobnie jak w innych krajach UE, stosowanie johimbiny jako środka odchudzającego jest zakazane. Aby uzyskać efekt wyszczuplający, konieczne jest przyjęcie dużych dawek, co wiąże się z ryzykiem poważnych skutków ubocznych. Na rynku mogą być dostępne preparaty z nielegalnych źródeł, co dodatkowo zwiększa niebezpieczeństwo, gdyż nie ma gwarancji co do ich składu i dawki.
Warto jednak zaznaczyć, że johimbina, w postaci chlorowodorku, jest wykorzystywana w przemyśle farmaceutycznym do produkcji leków na zaburzenia potencji. W takich preparatach stosuje się ją w niewielkim, bezpiecznym stężeniu i są one dostępne wyłącznie na receptę pod kontrolą lekarza.
Jak stosować i dawkować johimbinę?
Mimo zakazu w suplementach diety na terenie UE, źródła podają informacje na temat stosowania johimbiny, często w kontekście historycznym lub praktyk spotykanych w innych regionach świata czy w przeszłości. Pamiętaj, że poniższe informacje są przedstawione w oparciu o te źródła i nie stanowią rekomendacji do stosowania substancji zakazanej.
Johimbina – optymalna dawka
W badaniach naukowych i publikacjach sugeruje się różne podejścia do dawkowania johimbiny w celu redukcji tkanki tłuszczowej. Wiele źródeł podaje, że optymalna dawka to 0,2 mg na kg masy ciała dziennie.
Jak to przeliczyć na praktyczne ilości? Spójrzmy na przykłady:
- Dla osoby ważącej 60 kg: 60 kg * 0,2 mg/kg = 12 mg
- Dla osoby ważącej 70 kg: 70 kg * 0,2 mg/kg = 14 mg
- Dla osoby ważącej 90 kg: 90 kg * 0,2 mg/kg = 18 mg
- Dla osoby ważącej 100 kg: 100 kg * 0,2 mg/kg = 20 mg
Zaczynaj od minimalnej dawki
Zawsze powinno się zaczynać od najmniejszej możliwej dawki, aby sprawdzić reakcję organizmu. Na start zaleca się wykorzystanie około 2-3 mg w połączeniu z kofeiną i tyrozyną, a następnie stopniowo zwiększać dawkę do docelowej 0,2 mg/kg m.c., o ile nie wystąpią przeciwwskazania.
Dawka maksymalna 0,2 mg/kg powinna być podzielona na 1-2 porcje, ponieważ wyższe dawki nie zwiększają lipolizy proporcjonalnie, ale znacznie zwiększają działania niepożądane.
Czas przyjmowania i wpływ posiłków
Kluczowym aspektem stosowania johimbiny, szczególnie w celu spalania tłuszczu, jest przyjmowanie jej na czczo lub między posiłkami. Dlaczego? Johimbina nie „lubi” węglowodanów, ponieważ wzrost poziomu insuliny hamuje jej działanie. Przyjmowanie jej z dala od posiłków, zwłaszcza zawierających węglowodany, jest kluczowe, aby suplementacja była skuteczna.
Idealny moment na przyjęcie johimbiny to rano, przed śniadaniem, lub przed wysiłkiem aerobowym wykonywanym na czczo, kiedy poziom insuliny jest niski. Niektórzy sugerują przyjęcie 30 minut przed treningiem. Maksymalne stężenie w organizmie osiąga po około 1 godzinie, a jej działanie utrzymuje się zwykle 2-4 godziny.
Jak długo można stosować johimbinę? Cykle
Ze względu na brak długoterminowych badań nad bezpieczeństwem i ryzyko rozwoju tolerancji, johimbiny zazwyczaj nie stosuje się w sposób ciągły. Praktyka sportowa i niektóre źródła sugerują stosowanie cykliczne. Najbardziej racjonalnym podejściem wydaje się umiarkowany cykl trwający 4-8 tygodni, po którym następuje co najmniej 14 dni przerwy. Dłuższe stosowanie opiera się na opiniach praktyków, a nie na dowodach naukowych. Ogranicza to rozwój tolerancji i kumulację działań niepożądanych. Po przerwie, jeśli redukcja ma być kontynuowana, zaleca się rozważenie innych metod (dieta, więcej ruchu, kofeina), a johimbinę traktować jako krótkotrwały „booster”.
Rodzaje johimbiny
Przyjrzyjmy się najczęściej spotykanym formom johimbiny:
1. Chlorowodorek Johimbiny (Yohimbine HCl)
Czym Jest Chlorowodorek Johimbiny?
Chlorowodorek johimbiny to syntetyczna, farmaceutyczna forma johimbiny. Jest to sól powstała w wyniku reakcji johimbiny z kwasem chlorowodorowym. Ta forma jest często preferowana w badaniach naukowych ze względu na jej czystość i możliwość precyzyjnego dawkowania.
Chlorowodorek Johimbiny a Odchudzanie
Uważa się, że Yohimbine HCl jest jedną z najskuteczniejszych form johimbiny wspomagających redukcję tkanki tłuszczowej, zwłaszcza tej „opornej” – zlokalizowanej w typowych dla danej płci miejscach (np. brzuch u mężczyzn, biodra i uda u kobiet). Działa poprzez:
- Blokowanie receptorów alfa-2 adrenergicznych: Ułatwia to mobilizację kwasów tłuszczowych z komórek tłuszczowych.
- Zwiększenie poziomu noradrenaliny: Stymuluje metabolizm i nasila spalanie kalorii.
- Poprawę przepływu krwi: Może to ułatwić transport kwasów tłuszczowych do miejsc, gdzie mogą zostać spalone.
- Potencjalne hamowanie apetytu: Niektóre badania sugerują taki efekt, choć nie jest on głównym mechanizmem działania.
2. Ekstrakt z Kory Johimby (Yohimbe Bark Extract)
Czym Jest Ekstrakt z Kory Johimby?
To naturalny wyciąg z kory drzewa Pausinystalia yohimbe. Oprócz samej johimbiny zawiera on również inne alkaloidy i związki roślinne. Standaryzacja takich ekstraktów bywa różna, co oznacza, że zawartość aktywnej johimbiny może się wahać między produktami.
Ekstrakt z Kory Johimby a Odchudzanie
Działanie ekstraktu z kory johimby na odchudzanie przypisuje się głównie obecności johimbiny i jej wpływu na receptory alfa-2 adrenergiczne. Jednak obecność innych alkaloidów może modyfikować jej działanie – zarówno pozytywnie (np. poprzez synergię), jak i negatywnie (np. zwiększając ryzyko skutków ubocznych lub zmniejszając biodostępność głównego alkaloidu).
3. Alfa-Johimbina (Rauwolscyna, Izojohimbina)
Czym Jest Alfa-Johimbina?
Alfa-johimbina, znana również jako rauwolscyna lub izojohimbina, to stereoizomer johimbiny. Oznacza to, że ma ten sam wzór chemiczny co johimbina, ale różni się przestrzennym ułożeniem atomów. Występuje naturalnie w roślinach z rodzaju Rauwolfia, a także w mniejszych ilościach w korze johimby.
Alfa-Johimbina a Odchudzanie
Mechanizm działania alfa-johimbiny jest bardzo podobny do johimbiny – również jest antagonistą receptorów alfa-2 adrenergicznych. Niektóre źródła sugerują, że alfa-johimbina może być nawet silniejszym blokerem tych receptorów lub wykazywać nieco lepszy profil działania, np. mniejsze ryzyko niektórych skutków ubocznych w porównaniu do klasycznej johimbiny, choć wymaga to dalszych badań. Jest ceniona za:
- Silne działanie lipolityczne.
- Potencjalnie mniejszy wpływ na receptory alfa-1 (co mogłoby oznaczać mniejsze ryzyko wzrostu ciśnienia).
- Działanie stymulujące.
4. 11-Hydroksyjohimbina
11-hydroksyjohimbina powstaje w wyniku procesu hydroksylacji johimbiny w pozycji 11 jej cząsteczki. Oznacza to, że do struktury johimbiny przyłączona jest grupa hydroksylowa (-OH). Ta pozornie niewielka zmiana chemiczna może mieć wpływ na właściwości farmakokinetyczne i farmakodynamiczne związku.
11-Hydroksyjohimbina mechanizm działania
Podobnie jak jej „rodzicielska” cząsteczka, johimbina, 11-hydroksyjohimbina również wykazuje działanie jako antagonista receptorów alfa-2 adrenergicznych. To kluczowa informacja, ponieważ to właśnie blokowanie tych receptorów jest głównym mechanizmem, dzięki któremu johimbina może wspomagać:
- Lipolizę (rozkład tkanki tłuszczowej): Blokada receptorów alfa-2 na komórkach tłuszczowych ułatwia uwalnianie kwasów tłuszczowych do krwiobiegu, skąd mogą być wykorzystane jako źródło energii. Receptory te normalnie hamują lipolizę, więc ich zablokowanie „otwiera drzwi” do spalania tłuszczu.
- Zwiększenie poziomu noradrenaliny: Noradrenalina to ważny neuroprzekaźnik i hormon, który m.in.3 stymuluje metabolizm i nasila termogenezę.
- Poprawę przepływu krwi: Co może być korzystne nie tylko dla redukcji tkanki tłuszczowej, ale także w kontekście innych zastosowań johimbiny.
Ryzyko i skutki uboczne stosowania johimbiny
Niezwykle ważne jest zrozumienie, że johimbina, mimo potencjalnych korzyści, może powodować nieprzyjemne, a nawet niebezpieczne skutki uboczne. Działania niepożądane mogą zależeć od indywidualnej tolerancji, dawki oraz jednoczesnego przyjmowania innych substancji.
Do najczęściej występujących skutków ubocznych należą:
- Bezsenność.
- Nerwowość, rozdrażnienie, niepokój, uczucie nerwowości, nadmierne pobudzenie psychofizjologiczne (hiperaktywacja), napady paniki.
- Przyspieszenie rytmu serca (tachykardia, powyżej 100 uderzeń na minutę), wzrost ciśnienia tętniczego krwi.
- Bóle głowy, zawroty głowy.
- Nudności, wymioty, bóle brzucha.
- Nadmierna potliwość.
- Drżenie mięśni, dreszcze.
- Rozszerzenie źrenic, zaburzenia wzroku.
Większe dawki mogą prowadzić do poważniejszych problemów, takich jak drgawki, halucynacje, paraliż, śpiączka, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć. Dodatkowym problemem jest to, że wiele preparatów sprzedawanych nielegalnie może mieć niedokładne dawkowanie, co zwiększa ryzyko przedawkowania.
Przeciwwskazania: Kto nie powinien stosować johimbiny?
Ze względu na potencjalne ryzyko, istnieją grupy osób, które powinny bezwzględnie unikać johimbiny:
- Osoby z chorobami układu sercowo-naczyniowego, w tym z nadciśnieniem tętniczym lub przewlekłym niedociśnieniem krwi.
- Osoby z chorobami nerek lub wątroby.
- Osoby z dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, w tym wrzodami żołądka i jelit.
- Osoby z zaburzeniami neurologicznymi.
- Osoby chorujące na cukrzycę.
- Kobiety w ciąży i karmiące piersią.
- Dzieci i młodzież.
- Osoby starsze.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub istniejących schorzeń konieczna jest konsultacja z lekarzem przed rozważeniem stosowania johimbiny (jeśli w ogóle byłoby to legalne i możliwe).
Interakcje z lekami i dietą
Johimbina może wchodzić w interakcje z wieloma lekami, co może być niebezpieczne. Nie należy jej łączyć z:
- Lekami przeciwdepresyjnymi (SSRI, MAOI).
- Lekami przeciwnadciśnieniowymi (hipotensyjnymi).
- Lekami uspokajającymi i nasennymi.
- Lekami przeciwalergicznymi.
- Alkoholem.
Szczególną uwagę należy zwrócić na interakcję z tyraminą, organicznym związkiem chemicznym, który podnosi ciśnienie krwi. Jednoczesne stosowanie johimbiny i tyraminy nasiliły niepożądane skutki uboczne. Tyramina znajduje się nie tylko w niektórych lekach, ale także w wielu produktach spożywczych. Dlatego podczas ewentualnej „kuracji” johimbiną (przy założeniu, że byłaby legalna), należy przestrzegać rygorystycznej diety i unikać produktów bogatych w tyraminę, takich jak żółte sery, czerwone mięso, wino, ryby oraz czekolada.
Podsumowanie: Czy warto sięgać po johimbinę?
Johimbina to substancja o interesującym mechanizmie działania, która w badaniach krótkoterminowych wykazała potencjalne wsparcie w redukcji tkanki tłuszczowej, zwłaszcza z „opornych” obszarów ciała, oraz w poprawie funkcji seksualnych u mężczyzn.
Jednakże, jak podkreślają źródła, stosowanie johimbiny, zwłaszcza w celu odchudzania, wiąże się ze znacznym ryzykiem. Dawki potrzebne do osiągnięcia efektu odchudzającego są uznawane za potencjalnie groźne dla zdrowia i życia, a przedawkowanie może prowadzić do poważnych powikłań, w tym ze strony układu krążenia.
Co najważniejsze, od 2019 roku johimbina jest zakazana w suplementach diety na terenie Unii Europejskiej i USA ze względu na brak wystarczających dowodów potwierdzających jej bezpieczeństwo. Choć nie udowodniono, że szkodzi, nie udowodniono też, że jest w pełni bezpieczna.